Հայաստանում արտասահմանյան ներդրումների զուտ հոսքը 2025 թվականի առաջին կիսամյակում կազմել է մոտ 48 մլրդ դրամ, ինչը զգալիորեն ցածր է 2024 թվականի նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից, որը կազմում էր 107.2 մլրդ դրամ։ Այս տվյալները հրապարակել է Հայաստանի վիճակագրական կոմիտեն։
Անկումը հիմնականում պայմանավորված է Ռուսաստանից ներդրումների զգալի արտահոսքով։ 2025 թվականի առաջին կիսամյակում Ռուսաստանից ներդրումների հոսքը կազմել է -55.1 մլրդ դրամ, որի մեջ առանձնահատուկ է ուղղակի ներդրումների կրճատումը՝ մոտ 27 մլրդ դրամով։ 2024 թվականին երկու ցուցանիշներն էլ դրական էին եղել՝ համապատասխանաբար 10.2 մլրդ դրամ և 8.7 մլրդ դրամ։
Ներդրումային վիճակագրության մեջ ներառված են նաև ապրանքների և ծառայությունների դիմաց կատարվող վճարումները։ Ռուսաստանի հետ առևտրի ծավալի նվազումը, որը հիմնականում կապված է ոսկու վերաարտահանման անկման հետ, կարող էր ազդել ընդհանուր ցուցանիշի վրա։ Ուղղակի ներդրումների կրճատումը, հավանաբար, պայմանավորված է Հայաստանում նախկինում գործող ռուսական տեխնոլոգիական ընկերությունների ակտիվության նվազմամբ։
Օֆշորային ներդրումների դինամիկա
Հայաստանի արտասահմանյան ներդրումների հիմնական ուղղություններից մեկը Լյուքսեմբուրգն է, որը հայտնի է իր արտոնյալ հարկային ռեժիմով։ Այստեղ գտնվում է հայկական ծագում ունեցող Էռնեկյանների ընտանիքին պատկանող «Corporacion America» ընկերության գլխավոր գրասենյակը, որը կառավարում է աշխարհի մի քանի տասնյակ օդանավակայաններ, այդ թվում՝ Երևանի «Զվարթնոց» և Գյումրու «Շիրակ» օդանավակայանները։ 2025 թվականի առաջին կիսամյակում Լյուքսեմբուրգից ներդրումների հոսքը կազմել է 23.7 մլրդ դրամ, որի ողջ ծավալը կազմում էին ուղղակի ներդրումները։
Ֆինանսական գործարքներ և այլ երկրներ
Զգալի ներհոսք է գրանցվել նաև Սինգապուրից՝ 22 մլրդ դրամից մի փոքր ավելի։ Սակայն այստեղ ներդրումների 100%-ը անուղղակի է եղել՝ բաժին հասնելով ֆինանսական գործարքներին, ինչը բնորոշ է աշխարհի խոշորագույն ֆինանսական կենտրոններից մեկի համար։ Նույն կերպ, Ղազախստանից ներդրումների ներհոսքը (գրեթե ամբողջությամբ անուղղակի) կազմել է 24.4 մլրդ դրամ։
Արտահոսք է գրանցվել Կիպրոսից՝ -10.2 մլրդ դրամ, որի գրեթե ամբողջ ծավալը ստացվել է ուղղակի ներդրումներից։ Այս անկումը, ենթադրաբար, պայմանավորված է «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ընկերության սեփականատերերի ներդրումների կրճատմամբ, որի բաժնետոմսերի մի մասը գրանցված է Սամվել Կարապետյանի ընտանիքին պատկանող կիպրոսյան կառույցի վրա։
Ներդրումների հոսքը նվազել է նաև Արաբական Միացյալ Էմիրություններից՝ 9.3 մլրդ դրամով, որի կեսից մի փոքր պակասը կազմել են ուղղակի ներդրումները։ Սա, հավանաբար, կապված է «Այգ-1» արևային էլեկտրակայանի կառուցման նախագծի իրականացմամբ, որը պետք է դառնա երկրում ամենամեծը։ Նախագիծն իրականացվում է արաբական «Masdar» ընկերության մասնակցությամբ, սակայն ավարտի ժամկետները բազմիցս հետաձգվել են։
Կանադական ներդրումների աճ
Հակառակ ընդհանուր միտվածքին, զգալի աճ է գրանցվել Կանադայից ներդրումների հոսքում։ Եթե 2024 թվականի առաջին կիսամյակում դրանց ծավալը կազմել է 1.3 մլրդ դրամ, ապա 2025 թվականին այն աճել է մինչև 8.2 մլրդ դրամ։ Բոլոր այս ներդրումները ուղղակի ներդրումների թվին են պատկանում և, հավանաբար, կապված են հանքարդյունաբերության հետ։
Հարկ է նշել, որ Ամուլսարի ոսկու հանքը շահագործել նախատեսող «Lydian» ընկերության հիմնական բաժնետերերը այլևս գրանցված չեն Վիրջինյան կղզիներում, այլ գործունեությունը տեղափոխվել է Կանադա։ Նախագծի մինորիտար բաժնետեր է նաև Հայաստանի կառավարությունը։
Հետևաբար, ներդրումների հոսքը Ջերսիից և Վիրջինյան կղզիներից (որտեղ նախկինում գտնվում էին «Lydian»-ի բաժնետերերը) նվազել է, բայց ոչ միայն։ Ընդհանուր առմամբ, օֆշորային ուղղությունների դերը հայկական ներդրումներում զգալիորեն նվազել է։
Նվազել են ներդրումները նաև ԱՄՆ-ից՝ 8.5-ից դառնալով 2.9 մլրդ դրամ, մինչդեռ Շվեյցարիայից ներդրումները աճել են՝ 7.1-ից դառնալով 18.1 մլրդ դրամ։ Ֆրանսիական ներդրումների արտահոսքը շարունակվել է։
